مقدمه
ازدواج پدیده ای است که از دیرباز و از زمان پیدایش انسان بوده و تا امروز نیز ادامه داشته است. حالا بماند که در این دوره زمان از یک طرف دیگر تمایلی برای ازدواج وجود ندارد و سن ازدواج در حال افزایش است و از طرف دیگر انواع و اقسام ازدواج‌ها به وجود آمده مثل «ازدواج موقت»، «ازدواج صوری»، «ازدواج صیغه ای» و… و از طرفی میزان طلاق هم چه به صورت رسمی چه عاطفی افزایش پیدا کرده.
ازدواج سفید:
منظور از «ازدواج سفید» زندگی مشترک زن و مرد بدون ازداوج رسمی است. یعنی به گونه ای که زن و مرد بدون اینکه خطبه عقد یا صیغه بینشان جاری شود برای زندگی زیر یک سقف می‌روند. البته معمولا این اتفاق با آگاهی پدر و مادرها و خانواده هر دو طرف صورت می‌گیرد و آن دو مانند یک زن و شوهر با هم زندگی می‌کنند نه همخانه، دوستانه و… به علت اینکه جامعه ایران یک جامعه ایرانی-اسلامی است و چنین پدیده‌هایی در آن به هیچ عنوان تعریف نشده به صورت مخفیانه انجام می‌شود. به همین منظور نیز آماری درخصوص تعداد این نوع ازدواج‌ها در دست نیست.عواملی همچون تهاجم فرهنگی، کمرنگ شدن باورهای مذهبی و اخلاقی، ضعیف شدن پیوندهای خانوادگی، سنت های غلط ازدواج، هزینه های کمرشکن اقتصادی، تنوع طلبی جوانان، قوانین و شرایط دشوار و زائد عقد و طلاق باعث شده برخی از جوانان به این سمت گرایش پیدا کنند.
بازتابهای مخرب ازدواج سفید؛
تبعات این ازدواج های سفید برای بانوان بسیار بسیار فاجعه آمیز است زیرا هیچگونه تضمین و مسئولیتی در آن تعریف نشده است و مرد می تواند به دلخواه رابطه را برهم بزند و هیچگونه ضرر و زیانی را تقبل نکند.
عدم وجود امنیت روانی از ویژگی های مهم ازدواج سفید است در ازدواج سفید آنچه بسیار به چشم می آید احساس عدم امنیت روانی برای هر دو طرف و خصوصاً برای دختران و زنان است و از آنجا که ساختار خلقت و شخصیت زنان بسیار هیجانی، لطیف و بر اساس ظرائف و پیچیدگی های خاص آن ها طراحی شده اینگونه روابط تأثیر مخرب و فاجعه آمیزی بر ذهن و روان آن ها بر جای می گذارد.
از سوی دیگر در چنین ارتباطاتی برای فرزندان و بارداری های احتمالی هیچ پیش بینی ای انجام نگرفته و همین امر خود بر میزان فرزندان و کودکان نامشروع، بی شناسنامه و بی آینده و همچنین بر آمار سقط های غیرقانونی و مرگ و میر ناشی از آن می افزاید.
نکته مهم: در مجموع، ازدواج سفید میکروبی است که تنها موجب آلودگی ذهن مردان و نابودی شخصیت و حرمت زنان می شود.
مراحل ازدواج سفید:
1- مرحله آشنایی. در این مرحله دختر و پسر در خیابان یا در مکان‌های دیگر با یکدیگر آشنا می‌شوند، سپس «خودافشاگری» می‌کنند و دردها، محرومیت‌ها و طرد شدن‌های مکرر خود را با یکدیگر در میان می‌گذارند. (اغلب در میان مشکلات و بدبختی‌های خود نیز اغراق می‌کنند تا حس ترحم و دلسوزی دیگری را تحریک کنند.)
2- مرحله عاشق شدن. پس از آنکه دوطرف از دردهای بی‌شمار، محنت‌های فراوان و مصایب پر تعداد خود گفتند، بیش از پیش به یکدیگر نزدیک می‌شوند. این نزدیکی به نوعی عشق منجر می‌شود؛ لیکن نه عشقی که موجب تعالی و رشد می‌شود بلکه عشقی که مترصد جبران محرومیت‌های گذشته است.
3- مرحله به هم پیوستن. پس از آنکه طرفین احساس کردند یکدیگر را می‌فهمند تصمیم به با هم زیستن می‌گیرند. لیکن چون به صورت کامل «اجتماعی نشده‌اند» و «وجدان اخلاقی» (سوپر ایگو) قوی ندارند، برای با هم زیستن راه کجروانه و ناهنجار را پیش می‌گیرند.
4- بروز تعارض و تنش. نیازی به حجت نیست افرادی که تن به ازدواج سیاه می‌دهند دنیایی سرشار از تعارض، کشمکش و مسائل حل نشده دارند به همین خاطر، در اندک زمانی پس از شروع زیست مشترک، روابط آنها به کشمکش و درگیری می‌انجامد و عشق و عاطفه اولیه به تمامی، رنگ می‌بازد و جای خود را به نفرت، کینه و خودسرزنشگری می‌دهد.
5- خاتمه زیست مشترک و احساس شرمساری. زیست سیاه مشترک دیری نمی‌پاید چرا که به‌گونه‌ای ناهنجار شکل گرفته است و لاجرم با ظهور و بروز تعارض‌ها، دو طرف قادر به بهره‌گیری از ساز و کارهای منطقی و عقلانی برای از میان راندن تعارض‌های پدید آمده و اختلافات ظاهر شده، نیستند.
پنج. ازدواج سیاه دارای چه آثار و پیامدهایی است؟ نخستین اثر ازدواج سیاه دور ساختن طرفین از «شروع جدی زندگی» است. این سبک زندگی به سرابی می‌ماند که اندک زمانی می‌تواند دختر و پسر را دلخوش کند. لیکن دلخوشی دیری نمی‌پاید چون خیلی زود «محک تجربه و زندگی» به میان می‌آید و واقعیات عیان می‌شوند و تشت این زندگی ناهنجار از بام می‌افتد. دومین تأثیر این زندگی سیاه، بویژه برای دختران «احساس فریب خوردگی» است. گرچه شاید بسیاری از آنانی که برای زیست سیاه یا ازدواج سفید به هم می‌پیوندند موقتی بودن این زندگی را به یکدیگر گوشزد می‌کنند اما اکثر دختران در ذهن خود، خویش را برای یک زندگی دائمی مهیا می‌کنند. به همین خاطر وقتی روابط به هم می‌خورد باورهای آنان به هم می‌ریزد و آنان احساس فریب خوردگی می‌کنند. البته، این زندگی عواقب ناگواری برای جامعه و خانواده نیز در پی دارد که در فرصت و مجالی دیگر به آن خواهم پرداخت.

ازدواج سفید تهدیدی انکار ناپذیر و خطرناک برای از بین بردن کانون خانواده ها و حذف سبک زندگی اسلامی در ایران می باشد که باید خانواده ها و مسئولین فرهنگی جامعه در کنار هم به انجام کار فرهنگی و شفاف سازی و روشنگری در خصوص مخاطرات این پدیده شوم فرهنگی اجتماعی گام بردارند.

علاوه بر کار فرهنگی نیاز به برنامه ریزی گسترده و مناسب در جهت آسان سازی ازدواج صحیح و متناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی از جمله، ایجاد اشتغال پایدار برای جوانان، مسکن، و … می باشد.
سوال مهم این است که :
چرادیگر کسی حاضر به امضای عقدنامه نیست؟
اینطور که به نظر می‌رسد از جمله عواملی که می‌تواند جوان‌ها را به سمت این دست از ازدواج‌ها بکشاند مشکلات مالی، محک زدن رابطه، آشنایی بیشتر و نداشتن اعتقاد به ازدواج می‌توانند دلایل زندگی مشترک بدون ازدواج باشند. همچنین هزینه بالای اجاره یا خرید مسکن و نبود تناسب دخل و خرج که در این دوره و زمانه بسیار برجسته‌است، می‌تواند دلایل دیگری باشد که موجب می‌شود کسی حاضر به امضای عقدنامه نباشد و زندگی بدون ازدواج یا ازدواج از نوع سفیدش را ترجیح بدهند،
تدوین دکتر همایون قسمتی با همراهی مدیر کل بهزیستی کردستان جناب اقای قریشی.ومعاون أمور اجتماعی اقای شجاعی.
منابع:مقالهدکتر سعید منتظرالمهدی معاون اجتماعی ناجا
مقاله:مرکز مطالعات خانواده،ومقالات مجله تبیان وتابناک
سایت مددکاری اجتماعی مقاله اقای موسوی چلک،