در سال 1386 روزنامه ابتکار مطلبی منتشر کرد با عنوان شرایط تحصیل در آلمان که که هنوز هم پیام‌هایی در مورد این مطلب دریافت می‌کنیم که همگی خواستار دادان اطلاعات کامل تر و به روزتر در مورد شرایط تحصیل در آلمان هستند. بر آن شدیم که اطلاعاتی کامل تر در این مورد را در اختیار هموطنان گرامی قرار دهیم. نیت این روزنامه از این کار فقط برطرف کردن نیاز عزیزانی است که می‌خواهند برای تحصیل به آلمان بروند (انشاءا… بعد از اتمام تحصیل بازگردند و به میهن خود خدمت کنند) و قصد هیچگونه تبلیغ در مورد تحصیل ویا اقامت در این کشور را نداریم.
نام مراکز تحصیلی در آلمان
در آلمان حدود 300 دانشگاه و به همین تعداد دانشکده های فنی، مدارس عالی تخصصی و آکادمی های هنر وجود دارد. دانشگاه ها به چند دسته تقسیم می‌شوند:
1- موسسه آموزش عالی فنی با تاکید بر فعالیت علمی
2- دانشگاه با تاکید بیشتر بر علوم نظری
3- دانشکده یا آکادمی موزیک و هنر
4- دانشکده تربیت بدنی
در دانشگاه های آلمان در مقطع فوق لیسانس تدریس به زبان آلمانی و همچخین انگلسی است. بنابراین قبل از اقدام برای اخذ پذیرش باید زبان آلمانی و یا بر حسب مورد انگلیسی بیاموزند. شروع ترم زمستانی از ماه سپتامبر / اکتبر و ترم تابستانی از ماه مارس/ آوریل می‌باشد. آخرین مهلت جهت ارائه مدارک برای ترم تابستانی تا 15 ژانویه و ترم زمستانی تا 15 جولای می‌باشد.یعنی مراکز مربوطه می‌بایست مدارک شما را تا زمانهای نامبرده دریافت کرده باشند. درآلمان هم دانشگاه های دولتی وجود دارد و هم دانشگاه های خصوصی. تعداد زیادی از دانشگاه های دولتی، معتبر و رایگان می‌باشد. دانشگاه های خصوصی رایگان نمی‌باشند و باید در مورد آنها به وزارت علوم کشور مربوطه مراجعه کرد. از ترم تابستانی 2004 کلیه دانشگاه های استان Nordhein-Westfalen برای دانشجویان خارجی شهریه در نظر گرفته اند که این شهریه ترمی 650 یورو می‌باشد. دانشجو فقط موظف است تا هزینه های زندگی خود اعم از اجاره منزل، پوشاک، مواد غذایی و بیمه درمانی را پرداخت کند. اتاق ها و آپارتمان هایی وجود دارد که با قیمت مناسب فقط به دانشجویان اجاره داده می‌شود. برای تحصیل در آلمان ابتدا باید برای اخذ پذیرش تحصیلی اقدام شود و بعد از موفقیت در این امربرای ویزای تحصیلی اقدامات لازمه انجام شود. حدود هزینه زندگی دانشجو در آلمان به انضمام خوراک، پوشاک، رفت و آمد و کلیه هزینه های جانبی حدودا 800-700 یورو می‌باشد که البته این هزینه در شهرهای مختلف آلمان منفاوت می‌باشد دانشجو تعداد ساعت محدودی در هفته اجازه کار دارد. جهت ثبت نام در دانشگاه ارائه بیمه درمانی الزامیست و بیمه درمانی برای هر شش ماه حدود 300 یورو در نظر گرفته می‌شود. در آلمان حدود 83 دانشگاه انگلیسی زبان وجود دارد که بعضی از این دانشگاه ها بعد از 6-4 ترم به دانشگاههای کشورهای آمریکا، استرالیا، کانادا و نیوزلند ترانسفرمی کنند. اکثر این دانشگاه ها رایگان هستند و تحصیل در آنها هزینه ندارد. در 90درصد این دانشگاهها شرط ورود، داشتن مدرک تافل 550 می‌باشد ولی دانشگاههایی هم وجود دارند که شما می‌توانید دوره زبان را آنجا بگذرانید و نیاز به مدرک ندارید. با آنکه این دانشگاهها انگلیسی زبان هستند ولی باید متقاضیان با زبان آلمانی جهت مصاحبه سفارت آشنا باشند و به دانشگاه نیز مدرک دانش آلمانی ارائه دهند. در هر دانشگاه در آلمان اداره کمک به امور دانشجویان خارجی وجود دارد که کلیه مراتب انجام کار مانند: خوابگاه، بیمه درمانی و… توسط این اداره انجام می‌شود. حتی قبل از ورود به آلمان می‌توان با کمک این اداره در مورد رزرو خوابگاه اقدام نمود.
شرایط ورود به دانشگاه های آلمان
اگر شخصی دیپلمه باشد یعنی 12 سال تحصیل کامل داشته باشد نمی‌تواند مستقیماٌ برای دانشگاه های آلمان اقدام نماید بلکه باید قبولی در کنکور سراسری را داشته باشند تا بتوانند برای کالج اقدام کنند. کالج در آلمان دو ترم است و این کالج ها فقط به زبان آلمانی هستند. برای بعضی از دانشگاه های آلمان اگر در ایران شخصی دانشجوی سال سوم دانشگاه آزاد باشد میتواند مستقیماٌ برای خود دانشگاه اقدام نماید و لازم به گذراندن کالج نیست. اگر شخصی در ایران لیسانس دانشگاه آزاد باشد نمی‌تواند برای فوق لیسانس اقدام کند بلکه باید مجدداٌ لیسانس رشته خود یا یکی از رشته های زیر شاخه رشته خود را در آلمان بخواند. لیسانسیه های دانشگاه آزاد فقط یک سال کالج نمی‌گذرانند. اما اگر معدل لیسانسشان بالای 17 باشد می‌توانند برای فوق لیسانس اقدام کنند. لیسانسیه های دانشگاه های دولتی میتوانند برای فوق لیسانس اقدام کنند اما این باز هم بستگی به خود دانشگاه در آلمان دارد زیرا سطح تحصیل آلمان نسبت به ایران یک سال جلو تر است و شاید بعضی از واحد های آنها را بپذیرند و یک سال پایین تر بنشیند و بعد می‌تواند پیوسته تا دکترا ادامه دهند. اشخاصی که در ایران فوق لیسانس دانشگاه آزاد را دارند همانند لیسانسیه ها باید مجدداٌ از لیسانس و اگر معدلشان بالا باشد میتوانند برای فوق لیسانس اقدام نمایند. دوره فوق لیسانس در آلمان 2 سال است. البته بطور کلی باید مدارک تحصیلی به آلمان فرستاده شود و خود دانشگاه با توجه به ریز نمرات متقاضی تعیین کند که شخص از چه ترمی در آلمان می‌تواند شروع به ادامه تحصیل نماید. برای دکترا در آلمان خیلی سخت می‌توان اقدام کرد زیرا باید در آلمان استاد راهنما پیدا شود و معمولا این امر با موفقیت امکان پذیر نیست زیرا بدلیل رایگان بودن دانشگاهها احتیاجی به دانشجویان خارجی ندارند. به دانشجویان متقاضی دوره دکترا پیشنهاد مشود که حتماٌ اول دوره فوق لیسانس در کشور خود بگذرانند و بعد در محل برای دکترا اقدام کنند. در آلمان حتما باید برای ورود به دانشگاه ها متقاضیان زبان آلمانی بلد باشند. برای ورود به دانشگاهها متقاضیان حتما باید دانش حداقل 800 ساعت زبان آلمانی داشته باشند تا بتوانند در امتحان ورودی زبان DSH شرکت نمایند. برای ورود به دانشگاههای انگلیسی زبان متقاضی به غیر از دانش ابتدایی زبان آلمانی باید IELTS 6.5 یا TOFEL 550 داشته باشند.
نظام آموزشی در آلمان
کودکان از 3 سالگی وارد مهد کودک(Kindergarten) می‌شوند که آموزش قبل از دبستان است. آموزش رسمی نیز از 6 سالگی آغاز می‌شود. آموزش ابتدایی در مدارس Grundschule 4 سال است. در این مدت کودکان با محیط، نحوه آموزش و شرایط محل تحصیل آشنا می‌شوند و خواندن و نوشتن را همراه دروس ابتدایی می‌آموزند. سپس دوره ای 6 ساله را با برنامه های جدید آموزشی شروع کنند. تحصیل در مدارس Gymnasium و Realschule و Hauptschule ادامه می‌یابد. در پایان این دوره، دانش آموزان بعد از 9 سال، مدرک Hauptschulabschluss یا بعد از 10 سال مدرک Realschulabschluss می‌گیرند. سپس در دو گروه وارد مرحله پایانی دوره دبیرستان می‌شوند. یک گروه برای گذراندن دوره های کارآموزی وارد مدارس فنی می‌شوند و با گذراندن Fachoberschule و Berufsfachschule دیپلم فنی Fachhochschulreife می‌گیرند سپس وارد بازار کار یا مدارس عالی فنی می‌شوند. گروه دوم در دبیرستان های Gymnasiale Oberstufe با گرایش های گوناگون ادامه تحصیل می‌دهند که پس از 13 سال، دیپلم عمومی دبیرستان (Allgemeine hochschulreife) یا Abitur می‌گیرند که می‌توانند وارد دانشگاه ها شوند.
تحصیلات دانشگاهی
تحصیلات دانشگاهی در آلمان در دانشگاه ها، مجتمع های آموزش عالی، دانشگاه های عالی آموزش هنر، مدارس عالی فنی، و غیره امکان پذیر است. شرط ورود به دانشگاه ها و مدارس عالی هنر داشتن دیپلم دبیرستانی سیزده ساله (Abitur) است. دارندگان دیپلم های دبیرستانی 12 ساله خارج از کشور آلمان پس از گذراندن آزمون تشخیص علمی (Feststellungsprüfung) که به تقاضای داوطلب یا پس از طی دوره های یک ساله Studienkolleg در کالج های مقدماتی، می‌توانند به دانشگاه راه یابند. انتخاب رشته دانشگاهی نیز بر اساس نوع تحصیل در این کالج ها و نمرات اخذ شده صورت می‌گیرد.البته در دانشگاه امکان تغییر رشته میسر است. شرط ورود به مدارس عالی فنی (Fachhochschule) برای دانش آموزانی که در نظام آموزشی آلمان تحصیل کرده اند داشتن گواهینامه پایان تحصیلات 12 ساله دیپلم (Fachhochschulreife) است. تحصیلات دانشگاهی شامل دو دوره پایه و اصلی است. دوره پایه (Diplom-Vorprüfung) حداقل 4 نیم سال طول می‌کشد و دوره اصلی حداقل 4 نیم سال برای مدارس عالی فنی و در دانشگاه ها حداقل 8 نیم سال است. دانشگاه ها در آلمان مستقل هستند و بودجه کلیه مراکز آموزش عالی که دولتی هستند از طرف مسوولان ایالتی و وزارت فرهنگ آلمان تامین می‌شود.
مدارک لازم جهت اخذ پذیرش تحصیلی
مدارک زیر با توجه به شرایط متقاضیان دسته بندی شده و نیازی نیست که همه متقاضیان کلیه مدارک را جهت اخذ پذیرش داشته باشند:
– ترجمه مدرک دیپلم و ریز نمرات آن
– ترجمه مدرک پیش دانشگاهی و ریز نمرات آن
– ترجمه مدرک لیسانس و ریز نمرات آن
– ترجمه مدرک فوق لیسانس و ریز نمرات آن
– کپی پاسپورت
– کپی شناسنامه
– 12 قطعه عکس رنگی 4*6
– گواهی زبان آلمانی ( در صورت موجود بودن )
– مدرک Toefl 550 یا IELTS 6.5 ( در صورت موجود بودن)
– کارنامه قبولی در کنکور سراسری
لازم به ذکر است که ترجمه مدارک تحصیلی باید به تایید سفارت آلمان برسد که همه روزه از یکشنبه تا چهارشنبه از ساعت 8:30 تا11:30 این کار امکان پذیر است.مدارک ابتدا باید به تایید وزارت امور خارجه برسد تا سفارت آلمان آنها را نیز تایید نماید.
مدارک لازم جهت روادید تحصیلی
درخواست روادید باید شخصا ارائه شود. سفارت در صورت ناقص بودن مدارک از قبول درخواست روادید امتناع خواهد کرد. بررسی درخواست روادید بطورمعمول 2 تا 4 ماه بطول می‌انجامد.
– سه نسخه فرم درخواست ویزا که بطور کامل و خوانا پر شده و شخصا امضاء گردیده باشد به همراه 3 قطعه عکس جدید ( با در دست داشتن پذیرش می‌توانید فرم درخواست را از سفارت تحویل بگیرید)
– گذرنامه با مدت اعتبار کافی ( حداقل 6 ماه از تاریخ درخواست روادید )
– شناسنامه
– گذرنامه و شناسنامه همسر
– فتوکپی از صفحه دوم و سوم گذرنامه متقاضی و همسر
– تعهد نامه مالی بر اساس بند 84 قانون اتباع بیگانه ( اصل و کپی) از طرف تعهد کننده در آلمان به انضمام گواهی وضعیت اقامت وی در آلمان، گواهی در مورد تامین مالی هزینه تحصیلی ( مانند فیش حقوق تعهد کننده و یا مدارک درآمد شخص متقاضی)
– اصل و فتوکپی از پذیرش و یا تایید دریافت درخواست پذیرش از یک دانشگاه یا مدرسه عالی( Fachhochschule ) در آلمان
– مدارکی در مورد سابقه شغلی متقاضی در ایران
– اصل و کپی مدارک تحصیلی دبیرستانی و دانشگاهی متقاضی در ایران
– ارائه 6 ماه بیمه درمانی ( که این امر توسط بیمه درمانی بین‌المللی بیمه ایران قابل انجام است)
به جز مدارک مذکور در موارد خاص ممکن است سفارت از شما درخواست ارائه مدارک دیگری نماید که این مدارک برای بررسی درخواست شما الزامی است. لازم به ذکر است که هیچ نوع ویزایی در آلمان تبدیل به ویزای تحصیلی نمی‌شود یعنی اگر شخصی با روادید توریستی وارد خاک آلمان شد نمی‌تواند درخواست ادامه تحصیل و تبدیل ویزای توریستی به تحصیلی نماید.
ضمانت نامه مالی چیست؟
در کشور آلمان ضمانت نامه مالی به دو صورت قابل انجام است:
– خود شخص متقاضی روادید تحصیلی
– تعهد کننده مالی مقیم در آلمان
– ضمانت نامه مالی توسط خود شخص متقاضی روادید تحصیلی
شخص می‌تواند با مراجعه به یکی از شعبات ارزی بانک ملی ایران و با حواله کرد مبلغ 7000 تا 7500 یورو بنام خود به بانک ملی هامبورگ، ضمانت مالی خود را بعهده بگیرد.
– ضمانت نامه مالی توسط شخص تعهد کننده مقیم در آلمان
شخص تعهد کننده می‌تواند با مراجعه به شهرداری شهر محل سکونت خود در آلمان و با ارائه کلیه مدارک مالی خود اعم از فیش حقوقی و…. شخص متقاضی روادید تحصیلی در ایران را تا مادامی که در آلمان تحصیل می‌نماید ضمانت کند و اصل تعهد نامه خود را برای متقاضی در ایران ارسال دارد تا بر اساس آن متقاضی روادید خود را درخواست نماید.

منبع-روزنامه ابتکار