کنکور امروز تمام می‌شود، اما هنوز قطار آن به آخرخط نرسیده است و کنکوری‌ها باید تا روز اعلام نتایج نهایی، در ایستگاه انتظار بنشینند.امسال در حالی حدود یک میلیون و 70 هزار داوطلب در آزمون سراسری شرکت کردند که طبق گفته‌های وزیر علوم، افزون بر 250 هزار صندلی دانشگاهی در مقطع کارشناسی خالی مانده و رقابت از قبولی در رشته محل‌های مختلف به رقابت برای قبولی در بهترین دانشگاه و رشته منتقل شده است.

رقابت برای قبولی در رشته محل‌های پرطرفدار، فشار روانی ناشی از قبول نشدن در رشته و دانشگاه مورد علاقه و انتظارات برخی از خانواده‌ها و جامعه از داوطلبان موجب شده است که آزمون سراسری به یک «مشکل فراآموزشی» تبدیل شود که آثار و پیامدهای اجتماعی و روانی آن تا ماه‌ها بسیاری از دانش‌آموزان مردود شده در کنکور را آزار می‌دهد.

هیجانات منفی را کنترل کنند

به‌دلیل ظرفیت محدود برخی رشته محل‌ها، همه متقاضیان ورود به رشته‌های پرطرفداری مثل پزشکی، حقوق و مهندسی این امکان را ندارند تا در این رشته‌ها پذیرفته شوند.

در واقع بعد از برگزاری هر آزمون سراسری باید همواره منتظر شکل‌گیری اجتماع جدیدی از مردودی‌ها باشیم که درصد بالایی از همین داوطلبان قبول نشده، معمولا تا مدتی درگیر مشکلات روحی و روانی حاصل از کنکور هستند.

اما دکتر شهربانو قهاری، کارشناس روان‌شناسی در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است که اندوهگین شدن پس از قبول نشدن در کنکور تا مدت زمان معینی، کاملا طبیعی است و خانواده‌ها هم باید به کنکوری‌های قبول نشده حق بدهند که تا مدتی مغموم و گرفته باشند.

وی تاکید می‌کند: در عین حال یک دانش‌آموز با روحیه طبیعی باید بتواند حداکثر بعد از دو ماه، هیجانات منفی خود را کنترل کند و علاوه بر آن، حتی برای ادامه راه زندگی‌اش نیز تصمیمی دوباره بگیرد.

امکان شکست را بزرگنمایی نکنید

قهاری با بیان این که اولین گام برای غلبه بر افسردگی پس از کنکور، پذیرش ناکامی است، عنوان می‌کند: دانش‌آموز باید در ذهنش حلاجی کند که همیشه در هر آزمونی احتمال شکست وجود دارد، بنابراین نباید پس از نتیجه نگرفتن در کنکور، مدام خود را با دیگران مقایسه کند، یا قبول نشدن در کنکور را به تمام شخصیت خود یا به بی‌کفایتی و ناتوانی ربط دهد.

این مدرس دانشگاه بر این باور است که دانش‌آموز رد شده در کنکور باید در گام بعدی، شکست در آزمون سراسری را بزرگنمایی نکند و در این خصوص می‌افزاید: طرز تلقی ما از عدم موفقیت کاملا نسبی است، حتی تعریف پیروزی و شکست هم در زندگی هر انسانی کاملا نسبی است. باید دانش‌آموز بپذیرد که کنکور همه زندگی او و تنها راه موفقیت او نیست، بلکه می‌تواند در طول زندگی‌اش راهبردهای بسیار متعددی برای رسیدن به موفقیت اتخاذ کند.

خانواده‌ها؛ سرکوفت و مقایسه ممنوع

وی با اشاره به نقش مهم خانواده‌ها در حمایت از کنکوری‌های قبول نشده اضافه می‌کند: نقش خانواده‌ها در این روزها بسیار حیاتی است. نباید خانواده‌ها در این شرایط به دانش‌آموز فشار روحی وارد کنند، او را با سایر داوطلبان مقایسه کنند یا با سرکوفت زدن و منت گذاشتن بر فرزندانشان، یک جو روانی منفی در خانه ایجاد کنند. همچنین والدین نباید از یاد ببرند که چنین رفتارهایی، کاملا تاثیر معکوس دارد و موجب می‌شود که دانش‌آموز رد شده در کنکور، استمرار در هدف و شرکت دوباره در کنکور را نپذیرد، زیرا نمی‌خواهد که برای دومین بار مورد تحقیر و فشار خانواده قرار بگیرد.

امان از مدرک‌گرایی

بی‌گمان یکی از عمده دغدغه‌هایی که داوطلبان کنکور را به جلسه آزمون سراسری می‌کشاند، تلاش برای داشتن یک مدرک دانشگاهی از مراکز آموزش عالی کشور است.

به گفته کارشناسان آموزشی، بازار پررونق مدرک گرایی در کشور موجب شده است که برگزاری کنکور و افزایش کمی دانشجویان، فدای کیفیت آموزش و کاربردی بودن دروس در سیستم آموزش عالی شود.

در همین راستا، مصطفی اقلیما، کارشناس امور اجتماعی می‌گوید: درد ما این است که دانش آموز ما پس از پایان دوره دبیرستان، هیچ تخصصی ندارد که بتواند در بازار و صنعت کشور حرفی بزند و در نهایت مجبور می‌شود که کنکور را برای ادامه راه زندگی انتخاب کند؛ در واقع می‌بینید که مدرک‌گرایی در ایران به یکی از آفت‌های بزرگ سیستم آموزشی ما تبدیل شده است.

وی می‌افزاید: حالا کار به جایی رسیده است که با مدرک دیپلم به زحمت می‌توانید یک کار یدی در کارخانه‌ها پیدا کنید و دانش‌آموز ما به‌دلیل نداشتن تخصص پس از فارغ‌التحصیل شدن در مدرسه و لزوم داشتن مدرک دانشگاهی برای پیشرفت و ارتقا، مجبور می‌شود که شرکت در کنکور را به عنوان تنها گزینه موجود انتخاب کند.

رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به تفاوت‌های سیستم آموزش عالی در ایران و سایر کشورها تاکید می‌کند: شما اگر در کشورهای توسعه یافته متقاضی کار باشید، اول از شما نمی‌پرسند که مدرک دانشگاهی‌تان چیست، بلکه اول از شما می‌پرسند چه تخصصی دارید اما در کشور ما این رویه کاملا برعکس است و متاسفانه به خاطر این شرایط، در کشور ما فارغ التحصیلان زیادی وجود دارند که با وجود داشتن مدرک دانشگاهی ، تخصص لازم را برای انجام کارهای تخصصی ندارند.

جام جم آنلاین