درد نابینایان ندیدن نیست؛ دیده نشدن است. غصه نابینایان کارفرمایانی است که تحصیلات و توانمندی آنها را نمی‌بینند و اشتغال ترجیع‌بند مثنوی مشکلات آنها است. مشکل نابینایان در روز جهانی عصای سفید، همان عصایی است که هنوز استاندارد نیست.

به گزارش خبرنگار«اجتماعی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، پنج اکتبر برابر با 24 مهرماه «روز جهانی عصای سفید» است. طبق آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت 39 میلیون نابینا در دنیا وجود دارد، اما نابینایی به مانند کوه یخ است، چرا که پیش بینی می‌شود حدود 246 میلیون نفر از جمعیت جهان دارای اختلال بینایی باشند و در این میان سهم ایران از جمعیت نابینایان جهان حدود 170 هزار نفر برآورد می‌شود.

زهرا نوع پرست – مدیرکل دفتر توانبخشی سازمان بهزیستی کشور – در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: 170 هزار نفر از جمعیت کشور دارای قدرت بینایی کمتر از 0.1 هستند و در این میان 87 هزار و 654 نفر تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند.

وی در ادامه با تاکید بر لزوم تفکیک میان افرادی که دارای اختلالات بینایی خفیف و شدید هستند، افزود:‌ نابینا فردی است که قدرت بینایی وی کمتر از 0.1 و کم بینا فردی است که قدرت بینایی وی مابین 0.1 تا 0.3 باشد.

مدیرکل دفتر توانبخشی سازمان بهزیستی همچنین عنوان کرد: از میان 87 هزار و 650 نفر افراد دارای اختلال بینایی تحت پوشش بهزیستی 47 هزار و 350 نفر دارای اختلال بینایی خیلی شدید هستند و جزو نابینایان قرار می‌گیرند.

وی در ادامه با بیان اینکه آمارهای ارائه شده در زمینه تعداد کم بینایان در کشور از سوی درگاه آماری کمتر از آمار پیش بینی شده در پژوهش‌های علمی است، گفت: این بدین علت است که هنوز در برخی استان‌ها معلولیت را انگ اجتماعی می‌دانند و فرد معلول را معرفی نمی‌کنند.

عیوب انکساری شایع‌ترین علل نابینایی

نوع‌پرست در ادامه در زمینه علل بروز نابینایی نیز گفت: به طور کلی میزان و درصد شیوع بیماریهایی که باعث کاهش بینایی می‌شوند در چند سال اخیر متفاوت بوده است. اگر در 20 سال گذشته عفونت‌های چشمی همچون “تراخم” شایع‌ترین علت نابینایی بود، اکنون عیوب انکساری شایع‌ترین علل نابینایی به شمار می‌رود.

80 درصد اختلالات نابینایی قابل پیشگیری هستند

وی در ادامه تاکید کرد: 80 درصد اختلالات نابینایی قابل پیشگیری هستند، چرا که اگر عیوب انکساری به موقع درمان نشوند به اختلالات شدید بینایی منجر می‌شوند.

به گفته نوع پرست 90 درصد از افرادی که دارای اختلال بینایی هستند در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند.

وی در ادامه با اشاره به روز جهانی نابینایان (عصای سفید) گفت: در این روز سازمانها و نهادهای دولتی وظیفه دارند در زمینه خدمات خود برای نابینایان اطلاع رسانی کنند و یکی از این خدمات که از سوی سازمان بهزیستی پیگیری می‌شود، پیشگیری و توانمند سازی است.

نوع پرست در ادامه با اشاره به فعالیت 10 مرکز خانواده و کودک نابینا و کم بینا در سراسر کشور، تصریح کرد: رویکرد توانمندسازی در این مراکز خانواده محور است و خانواده و کودک مهارت‌های روزمره زندگی را فرا می‌گیرند. کودکان زیر شش سال در نوبت صبح و کودکان زیر 10 سال در نوبت بعد از ظهر از این مراکز خدمت می‌گیرند.

مدیرکل دفتر توانبخشی سازمان بهزیستی همچنین با اشاره به فعالیت 40 واحد بینایی سنجی فعال در کشور گفت:‌ بخش دیگری از خدمات سازمان بهزیستی، خدمات حمایتی است که از این جمله می‌توان به پرداخت کمک هزینه تحصیلی به 12 هزار دانش آموز در سال گذشته اشاره کرد.

وی افزود: در سال گذشته به 349 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد و دکترا از سوی سازمان بهزیستی لپ تاپ رایگان اعطا شده است.

به گفته نوع پرست معلولان نابینا و کم بینا از نظر تحصیلات بالاترین رتبه را در میان سایر معلولان دارند و این امر نشانه توانمندسازی این افراد است.

وی همچنین از اعطای وسایل کمک توانبخشی از جمله عصا، رایانه،‌ کتاب بریل، درشت نماها و نرم افزارهای مخصوص به نابینایان خبر داد.

مدیرکل دفتر توانبخشی سازمان بهزیستی در ادامه از تجهیز اغلب کتابخانه‌های عمومی در استان‌های مختلف به برجسته نگارها سخن گفت.

وی با اشاره به نامگذاری هفته‌ای به نام هفته نابینا و بزرگداشت روزهای آن با همکاری NGOها گفت: 22 مهرماه روز نابینایان، کم بینایان و قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، 23 مهرماه روز نابینایان، کم بینایان و توانمندسازی، 24 مهرماه روز نابینایان، کم بینایان و فناوری‌های نوین، 25 مهرماه روز نابینایان، کم بینایان و سازمان‌های مردم نهاد، 26 مهرماه روز نابینایان، کم بینایان و منابع مطالعاتی، 27 مهرماه روز نابینایان، کم بینایان و خانواده، 28 مهرماه روز نابینایان، کم بینایان و هنر نامگذاری شده است و در تمام این روزها مراسم ویژه‌ای برگزار می‌شود.

نوع پرست با اعلام محدودیت اعتباری سازمان بهزیستی برای ارائه خدمات به نابینایان گفت: از جمله مشکلاتی که درخواست رفع آن را داریم مرتفع شدن محدودیت اعتباری است تا بتوانیم بیش از پیش به نابیایان خدمت رسانی کنیم.

به گزارش ایسنا، کافی است یک روز چشمان خود را ببندید و عرض یک خیابان را طی کنید تا پی ببرید مناسب سازی یعنی چه.

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در ادامه این سوال را ذکر کرد که آیا کارفرمایان حاضر می‌شوند نابینایان را استخدام کنند؟ در واقع باید گفت قابلیت نابینایان را تنها در تلفنخانه‌ها دیدیم و به زودی با بکارگیری سیستم‌های سانترال جدید، تلفنخانه‌ها هم دیگر جایی برای نابینایان ندارد.

حسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز نخستین نیاز نابینایان را مناسب‌سازی محیط برای حضور مستقل در اجتماع دانست و از میزان مناسب سازی خیابان‌ها و ناوگان حمل و نقل انتقاد کرد.

وی همچنین به امکان استفاده از منابع علمی برای نابینایان و دسترسی به کتاب مرجع و تکنولوژی برای به دست آوردن اطلاعات از سوی نابینایان اشاره کرد و گفت: میزان دسترسی‌ها چندان مناسب نیست.

سازمان فنی و حرفه‌ای هیچ برنامه‌ای برای آموزش مهارت نابینایان ندارد

کیفیت وسایل توانبخشی که نابینایان استفاده می‌کنند چندان مطلوب نیست

موسوی چلک در ادامه با تاکید بر فراهم ساختن وسایل توانبخشی مورد نیاز نابینایان، گفت: با کمی توجه می‌توان فهمید، کیفیت وسایل توانبخشی که نابینایان استفاده می‌کنند چندان مطلوب نیست.

وی مشکل بعدی نابینایان را اشتغال دانست و اضافه کرد: واقعیت این است که در حوزه اشتغال قانون سه درصد استخدام معلولان از سوی دستگاه‌های دولتی اجرا نمی‌شود و در این میان نابینایان بیش از دیگران مورد ظلم واقع می‌شوند. به عنوان مثال سازمان فنی و حرفه‌ای هیچ برنامه‌ای برای آموزش مهارت نابینایان ندارد.

موسوی چلک همچنین تاکید کرد: امکان اشتغال، استفاده از تکنولوژی‌های جدید، استفاده از رسانه‌ها، امکان حضور در جامعه به صورت مستقل، امکان تشکیل زندگی برای بسیاری از نابینایان وجود ندارد و باید اذعان داشت که علی‌رغم تمام تلاش‌ها در بخش دولتی و غیردولتی نابینایان دیده نشده‌اند.

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران خاطرنشان کرد: حتی آنجایی هم که در این زمینه قانون وجود دارد، قانون چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

چلک در ادامه برخورد مردم جامعه را با نابینایان نه بر اساس توانمندی نابینایان، بلکه نگاه ترحم‌آمیز خواند.

وی در ادامه بر لزوم تصویب کنوانسیون جهانی عصای سفید از سوی کمیسیون اجتماعی مجلس، اظهار کرد: شاید برخی بگویند تاثیر این کنوانسیون بی‌فایده است، اما اگر امروز این کنوانسیون امضا شود، ظرف 10 سال آینده اتفاقات خوبی در این حوزه رخ می‌دهد.

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در ادامه تاکید کرد: تصویب کنوانسیون جهانی عصای سفید حداقل کاری است که می‌توانیم برای نابینایان انجام دهیم.

چلک در ادامه خاطر نشان کرد: فراموش نکنیم نابینایان هم عضو جامعه هستند و باید مانند سایر آحاد جامعه از حقوقشان برخوردار شوند و حقوقشان دیده شود.

وی در ادامه از اجرا نشدن آیین‌نامه شورای عالی معماری و شهرسازی در خصوص مناسب‌سازی معابر، انتقاد کرد و گفت: بسیاری از پایان‌نامه‌های دانشجویان ما در زمینه مددکاری اجتماعی با موضوع میزان مناسب‌سازی محیط برای معلولان انجام می‌شود و نتایج حاکی از آن است که چندان به این امر توجه نمی‌شود و به راستی باید پرسید تا چه میزان آیین‌نامه شورای عالی معماری و شهرسازی حتی در ساختن اماکن عمومی مورد توجه قرار گرفته است.

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در ادامه تاکید کرد: حقوق نابینایان چندان دیده نشده است و در حالی است که شرایط فیزیکی آنها به گونه‌ای است که مظلوم واقع می‌شوند، ما نیز در استیفای حقوقشان چندان قوی عمل نکرده‌ایم.

موسوی چلک از کمیسیون اجتماعی مجلس خواست تا با تصویب کنوانسیون جهانی عصای سفید، به مطالبات این قشر پاسخ دهند.

به گزارش ایسنا، اشتغال مقدمه‌ ساخت زندگی مطلوب است، اما نابینایان علی رغم کسب مهارت‌ها و طی کردن مدارج دانشگاهی همواره در استخدام‌ها از سوی بخش دولتی و خصوصی نادیده گرفته می‌شوند.

جمالی – مدیرعامل انجمن نابینایان ایران – تاکید کرد: مهمترین معضل و مشکل نابینایان اشتغال است، چرا که سازمان آموزش فنی حرفه‌ای و ارگانهای ذیربط از جمله وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای آموزش مهارت‌های لازم به نابینایان اقدامی انجام نمی‌دهند.

وی در ادامه با اشاره به نابینایانی که تحصیلات دانشگاهی دارند و درجات عالی علمی را گذرانده‌اند عنوان کرد: این افراد نیز با کم مهری ارگانهای دولتی در استخدام‌ها مواجه می‌شوند و علیرغم اینکه توانمند هستند، بیکار باقی می‌مانند و از جمله این کم لطفی‌ها باید به استخدام وزارت آموزش و پرورش و تضییع حقوق نابینایان در استخدام این وزارتخانه اشاره کرد.

مدیرعامل انجمن نابینایان ایران همچنین تاکید کرد: وقتی شغل در کار نباشد تامین اجتماعی نیست و وقتی تامین اجتماعی نباشد ازدواجی صورت نمی‌گیرد و مشکلات اجتماعی پدید می‌آید.

مدیرعامل انجمن نابینایان ایران در ادامه با انتقاد از عدم برنامه‌ریزی و آموزش مهارتهای فنی حرفه‌ای به نابینایان گفت: ارگانهای ذیربط به خصوص سازمان فنی حرفه‌ای طبق قانون موظف است نسبت به آموزش افراد نابینا برنامه‌ریزی زیربنایی و اصولی داشته باشد، اما تا کنون به این وظیفه خود عمل نکرده است و پیگیری‌ها نیز بی‌نتیجه مانده است.

مدیرعامل انجمن نابینایان ایران در ادامه بر لزوم ایجاد فرصت‌های برابر میان نابینایان و آحاد جامعه، احیای حقوق نابینایان و احیای برنامه‌هایی در خصوص آگاه سازی افراد جامعه نسبت به توانمندی نابینایان تاکید کرد.

جمالی همچنین با اشاره به عدم مناسب سازی شهرها گفت: علیرغم حرکت‌های کند شهرداری تهران همچنان وضعیت مناسب سازی ناوگان عمومی از جمله اتوبوس‌ها و مترو، پیاده رو‌ها و غیره نامطلوب است و نابینایان از عدم مناسب سازی رنج می‌برند.

وی در ادامه تاکید کرد:‌ ضروری است وزارت خانه‌ها و ارگان‌های دولتی که به طور مستقیم با افراد نابینا سر و کار دارند، از جمله وزارت علوم، ارشاد، تعاون و رفاه اجتماعی، آموزش و پرورش و راه و شهرسازی در برنامه‌های سالیانه خود بخشی را برای ارائه خدمت به معلولان بگنجانند.

مدیرعامل انجمن نابینایان ایران در ادامه تاکید کرد: نابینایان نیازهای دیگر دارند و لازم است این نیازها را به طور ویژه دید و برای آن اعتبار منظور کرد.

وی همچنین بر لزوم جدی گرفتن قانون جامع حمایت از حقوق معلولان تاکیدکرد.

جمالی همچنین با اشاره به روز جهانی عصای سفید گفت: در این روز سازمانهای مردم نهاد و مسئولان درباره مشکلات نابینایان مذاکره می‌کنند و سازمان‌های دولتی گزارش عملکرد سال گذشته خود را در زمینه نابینایان ارائه می‌دهند.

وی در ادامه با انتقاد از عملکرد رسانه‌های جمعی در زمینه پرداختن به نابینایان گفت: در طول سال رسانه‌های جمعی اعم از صدا و سیما، روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها هیچ مصاحبه، خبر و گزارشی درباره فعالیت‌ها، پیشرفت‌ها و مشکلات نابینایان منتشر نمی‌کنند.

جمالی اضافه کرد:‌ علیرغم اینکه در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان صدا و سیما موظف شده است در هفته دو ساعت برنامه در زمینه معلولان تولید کند، این موضوع همچنان محقق نشده است و تنها در روز جهانی عصای سفید رسانه‌های جمعی از جمله صدا و سیما به انتشار چند مصاحبه تلفنی بسنده می‌کنند.

محمد اعتماد -رییس هیات مدیره موسسه عصای سفید- نیز در گفت‌وگو با ایسنا، بر لزوم اندیشیدن راهکاری برای ایجاد اشتغال معلولان از جمله نابینایان تاکید کرد.

وی افزود: وقتی یک معلول در خانه می‌ماند آسایش خانواده را سلب می‌کند. تقاضای ما از سازمان بهزیستی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی این است که زمینه اشتغال معلولان را فراهم کنند.

وی در ادامه بر لزوم انجام آزمایشات ژنتیک پیش از ازدواج و بارداری تاکید کرد و همچنین گفت: لازم است پدر و مادر در سنین ابتدایی کودکی به طور مرتب چشمهای کودکشان را مورد آزمایش بینایی سنجی قرار دهند.

اعتماد در ادامه بر لزوم آموزش نابینایان تاکید کرد و گفت: لازم است کلیه آموزش‌ها به نابینایان به صورت تک به تک انجام شود البته باید بگویم دسترسی به آموزش در کشور تسهیل شده و در وضعیت مناسبی به سر می‌برد.

به گزارش ایسنا، شاید شادی کمی از آنها دورتر باشد، تنها کمی؛ چراکه وقتی در جستجوی نبض زندگی پا به خیابان‌های شهر می‌گذارند و عصای سفیدشان زندگی را جستجو می‌کند راه پیش پایشان چندان هموار نباشد.

کاش غم آنها تنها غم ندیدن و نه دیده نشدن بود، چرا که وقتی با هزاران امید پله پله کلاس‌های درس و سالهای دانشگاه را طی می‌کردند، آینده برایشان روشن بود، اما حال در جستجو کار نه تنها پاهایشان شاید عصایشان هم خسته شده باشد.