افراد سوء مصرف کننده مواد، قبل از اینکه یک فرد دچار بیماری اعتیاد باشند یک انسان هستند. این افراد نیز به مانند هر انسان دیگر دارای ارزش، منزلت و کرامت انسانی‌اند. همچنانکه در بند اول ماده یک منشور حقوق شهروندی آمده است تمامی اﺗﺒﺎع اﯾﺮان ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺟﻨﺴﯿﺖ، ﻗﻮﻣﯿﺖ، ﺛﺮوت، ﻃﺒﻘﻪاﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻧﮋاد ﯾﺎ اﻣﺜﺎل آن از ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪی و ﺗﻀﻤﯿﻨﺎت ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه در ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات، ﺑﺮﺧﻮردار هستند. همان طور که ملاحظه می‌کنید تبصره‌ای مبنی بر عدم اعتیاد افراد برای برخورداری از کرامت انسانی ذکر نشده است! اساساً ﮐﺮاﻣﺖوﻣﻨﺰﻟﺖاﻧﺴﺎﻧﯽ معتاد و غیر معتاد نمی‌شناسد. سال‌هاست که برچسب سنگین معتاد بر افراد سوء‌مصرف کننده مواد چسبانیده شده است و سنگینی این برچسب آنچنان بوده که اکنون کارشناسان این حوزه، ردپای آن را در عدم موفقیت درمان معتادان جست‌وجو می‌کنند. برچسبی که در برخی مواقع به جامعه اجازه داده تا حقوق معتادان را نادیده گرفته و با آن‌ها برخورد غیرانسانی داشته باشند.نیاز نیست ذهنتان جای دوری برود. کافی است اخبار چند هفته قبل صفحات اجتماعی مطبوعات را مطالعه کرده باشید. آنجا که از مرگ معتادان و از رفتارهای غیرانسانی با آنها در «اردوگاه شفق» صحبت به میان می‌آید. در حالی که در ادامه پیش نویس حقوق شهروندی به صراحت بیان شده که دوﻟﺖﺑﺎﯾﺪ زمینه‌های ﺑﻬﺮه‌ﻣﻨﺪیﺷﻬﺮوﻧﺪان آﺳﯿﺐدﯾﺪه ازﻣﻮادﻣﺨﺪر اعم ازاﻣﮑﺎﻧﺎت درﻣﺎﻧﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ، ﺑﺎزﺗﻮاﻧﯽ و ﻧﯿﺰ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﯿﻤﻪای ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺲاز درﻣﺎن، اﺷﺘﻐﺎل، اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ، اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎوره ﭘﺰﺷﮑﯽ همچنین ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ- اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ از آﻧﺎن را ﻓﺮاﻫﻢکند، شنیدن اخباری مانند کمپ شفق تأسف‌بار است.این شیوه برخورد با بیماران در کشور ما در حالی صورت می‌گیرد که در کشورهای توسعه یافته مسئولان با معترضان خود با «گاز خنده» مقابله می‌کنند.سوء مصرف کنندگان مواد به سبب شرایط نامساعد خود توانایی دفاع از حقوق خویش را نداشته و در واقع این افراد نیازمندان واقعی حقوق شهروندی هستند.اهمیت توجه به مسئله مواد مخدر و بیماری اعتیاد به گونه‌ای بوده است که دولت بند جداگانه‌ای را در ماده 3 پیش‌نویس حقوق شهروندی برای آن در نظر گرفته است. این پیش نویس می‌تواند شروع بسیار خوبی بر توجه به حقوق معتادان باشد. قطعاً توجه به حقوق این قشر ضعیف، نیازمند اتخاذ رویکرد نافذی است که بتواند تعصب و دگم‌‌اندیشی را کنار زده، برچسب‌ها را از معتادان زدوده و کرامت انسانی را مبنا قرار دهد.نگارنده بر این باور است که شروع درمان از شیوه نگاه جامعه به معتاد آغاز می‌شود و مادامی که به معتاد به چشم مجرم نگریسته شود جای درمان وی دارالتأدیب خواهد بود نه مرکز درمانی! اگر قصد بر درمان معتاد باشد در ابتدا باید رویکردمان به معتاد به عنوان یک بیمار باشد. لازمه این نوع نگرش و شیوه نگاه، رویکردها و استراتژی‌های کلان خواهد بود که خوشبختانه با روی کار آمدن دولت یازدهم و استراتژی «اجتماعی کردن» مبارزه با مواد مخدر می‌توان امیدوار به این مهم بود.

امیر مغنی باشی منصوریه
*مددکار اجتماعی
منبع: روزنامه قانون