حدود 30سال قبل70درصد جمعیت کشور روستانشین و 30درصد شهرنشین بودند اما طبق آمار سرشماری نفوس و مسکن که توسط مرکز آمار ایران ارایه شده است این ترکیب معکوس شده است و حدود 71درصد شهرنشین و 29درصد روستانشین هستند. با توجه به گسترش آسیب‌های اجتماعی در نقاط شهری طبیعتا باید انتظار افزایش آسیب‌های اجتماعی در شهرهای بزرگ (کلانشهرها) را داشت. یکی از این شهرها کرج در استان البرز است. در این یادداشت کوتاه به چرایی اهمیت توجه به آسیب‌های اجتماعی دراستان البرز و از جمله کرج اشاره میشود: کلانشهر کرج به‌دلیل قرارگرفتن در همجواری یکی از کلانشهرهای جهان یعنی تهران در معرض خطر بیشتری است. ضمن اینکه استان البرز به دلیل قرارگرفتن در شاهراه ارتباطی پایتخت با قسمت‌های مهم و وسیعی از استان‌های کشور محل تردد افراد مختلف شده است. همچنین 
مهاجرپذیری این استان موجب شده تا شاهد زندگی افراد مختلف از اقوام گوناگون و با تضاد‌های فرهنگی جدی باشیم. شاهد این مدعا این است که از کرج به‌عنوان «ایران کوچک» یاد می‌کنند. حتی در اتوبان تهران – کرج در ابتدای خطه استان البرز در تابلویی نوشته شده است «به استان البرز، ایران کوچک خوش آمدید». بدون شک این تضادها و تعارض‌ها خود می‌تواند بستر مناسبی برای گسترش آسیب‌های اجتماعی باشد. گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در این استان که گاهی به «زورآباد» در افکار عمومی شناخته می‌شوند یکی از عوارض این مهاجرت‌های بی‌رویه است؛ سکونتگاه‌هایی که از حداقل‌های خدمات عمومی، اجتماعی و فرهنگی نیز برخوردار نیستند. یکی از دلایل رشد اینگونه مناطق هم برمی‌گردد به قرارگرفتن کرج و استان البرز در کنار شهر تهران و استقرار شرکت‌های بزرگ خودروسازی و شرکت‌های مختلف که موجب شده تا افراد زیادی برای کارکردن به این استان مهاجرت کنند. همچنین لازم است به این نکته توجه شود که تا قبل از تشکیل استان البرز، به دلیل توجه بیشتر به کلانشهر تهران کمتر شاهد توسعه در این استان بودیم. ارزان‌تربودن هزینه‌های مختلف زندگی در کرج، تسهیل دسترسی به شهر تهران از طریق توسعه راه‌ها از جمله حمل‌ونقل ریلی (مترو) نیز بر پذیرش افراد مختلف در این شهر بی‌تاثیر نبوده است. نوع معماری و تراکم جمعیت در شهر کرج را هم باید به موارد فوق اضافه کرد. در کنار شهر کرج باید به سایر شهرهای این استان نیز توجه ویژه شود. وجود فضاهای بی‌دفاع شهری در این استان موجب شده تا زمینه برای ارتکاب جرایم و آسیب‌های اجتماعی فراهم باشد. افزایش آمار طلاق در استان البرز در چند سال اخیر نشان می‌دهد که تقریبا به ازای هر سه ازدواج یک طلاق در این استان ثبت شده است. با توجه به موارد فوق و نکات دیگری که به دلیل پرهیز از اطاله مطلب به آنها نمی‌پردازم موجب شده تا نگرانی‌ام در زمینه گسترش آسیب‌های اجتماعی و جرایم افزایش یابد. به همین دلیل انتظار می‌رود که مسوولان استان البرز در این زمینه اقدام جدی‌تری داشته باشند. از جمله این اقدامات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
– تحلیل کمی و کیفی از وضعیت اجتماعی استان البرز در چند سال اخیر.
– تدوین و تصویب سند کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان و اهتمام جدی به اجرای برنامه تدوین‌شده در سند مذکور.
– تهیه شناسنامه اجتماعی استان و شهرهای تابعه.
– راه‌اندازی پایگاه‌های خدمات اجتماعی توسط مددکاران اجتماعی در تمام سکونتگاه‌های غیررسمی استان.
– استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود در استان در بخش‌های دولتی و غیردولتی جهت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در استان.
– بسترسازی برای مشارکت جدی سازمان‌های غیردولتی در حوزه کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی و حمایت از آنان.
– پرهیز از تمرکز صرف بر برنامه‌های عمرانی و توجه به اجرای برنامه‌های اجتماعی و الزام به تدوین پیوست‌های اجتماعی فرهنگی در طرح‌های عمرانی.
– پیگیری جهت اجرای منشور مسوولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها در استان.
– شناسایی فضاهای بی‌دفاع شهری در استان و اتخاذ تدابیر مناسب برای کنترل مناسب بر این مناطق.
بدون شک حضور فعالانه مسوولان استانداری البرز و توجه به این موضوع می‌تواند اهتمام دستگاه‌های مرتبط در این زمینه را بیش از پیش کند. پیش‌بینی منابع مالی برای اجرای برنامه‌های اجتماعی با رویکرد پیشگیری اجتماعی، تسهیل دسترسی مردم به منابع اجتماعی، اتخاذ رویکرد مددکاری اجتماعی پویا و جامعه‌محوری و رصد مستمر آسیب‌های اجتماعی و شیوع‌شناسی آنها با استفاده از تمامی ظرفیت‌های دینی، فرهنگی، علمی و اجرایی می‌تواند در کنترل آسیب‌های اجتماعی در استان تاثیرگذار باشد. با توجه به اینکه در دولت یازدهم رویکرد اجتماعی نیز در زمینه آسیب‌های اجتماعی اتخاذ شده است که- به‌نظر من – رویکرد درستی نیز هست میتوان فضا را برای مشارکت مردم و سازمان‌های غیردولتی بیش از پیش فراهم کرد. اگر امروز تدبیر نشود در آینده استان در باتلاق آسیب‌های اجتماعی گرفتار خواهد شد (که امیدوارم اینگونه نشود). انجمن مددکاران اجتماعی ایران که در استان نیز دفتر دارد آمادگی خود را برای هرگونه همکاری با مسوولان استان اعلام می‌کند. امیدوارم که مسوولان استان به ویژه استاندار محترم که خود از کارشناسان حوزه اجتماعی است تدبیر لازم را اتخاذ کنند و آسیب‌های اجتماعی در استان را به‌عنوان یک موضوع جدی سرلوحه برنامه‌های خود قرار دهند. انشاءا…
سید حسن موسوی چلک
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
منبع:روزنامه شرق/14/11/92
با سپاس از احساس مسئولیت و پیش بینی حرفه ای و واقع بینانه آقای دکتر موسوی چلک.
با تشکر فروان از جناب آقای دکتر موسوی چلک .بنده مددکار پایگاه خدمات اجتماعی در شهرستان قائمشهر هستم.با توجه به فرمایشات شریف اضافه کنم دربحث شناسایی وکاهش اسیب های اجتماعی در سکونت گاههای غیر رسمی به نظر بنده ما اسیب را باید از ۳ زاویه نگاه کنیم .۱.اسیب هایی که فقط بر فرد ویا خانواده تاثیر میگزارندکه میتوان قبل از انشار اسیب ویا تاثیر منفی بر جامعه برنامه های پیشگیری را اتخاذ نمود.مانند: مصرف مواد مخدر،خودکشی،فقر،بیکاری،مهاجرت ،انحراف جنسی ،طلاق..۲. اسیب هایی که تاثیر خود را مستقیم بر جامعه میگزارند.مانند:فروش مواد مخدر،روسپی گری،سرقت،تجاوز..و اسیب هایی که چند وجهی اند :زن مطلقه ای که دچار اعتیاد،روسپی گری،سرقت،افسردگی،تجاوز،خودگشی شده است.نیجه میتوان گرفت اگر فردی دچار آسیب شده طبق نظریه مازلوحداقل امکانات رفاهی را فراهم اورد .و طبق طبق نظریه هیرشی (۴ مولفه که اگر نباشد فرد دچار انحراف اجتماعی میشود) که خانوارهای ساکن در سکونت گاههای غیر رسمی هیچ کدام از این ۴ مولفه راندارند در نهایت طبق نظریه دورکیم کنترل اجتماعی را در این مناطق باید تدوین کرد.