برای کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی باید از تمامی ظرفیت‌های موجود استفاده کرد. طبیعتا یکی از این ظرفیت‌ها، شهرداری‌ها هستند. این نهاد باید از یک سازمان خدمات شهری به یک سازمان خدمات اجتماعی تبدیل شود. اینکه شهرداری تهران در سال‌های اخیر سعی کرده است به حوزه مسائل اجتماعی وارد شود، فعالیت مثبتی است. باید در نظر داشت که این نهاد ظرفیت‌های قابل‌توجهی دارد. برای مثال سرای محله این امکان را فراهم می‌کند که شهرداری با شهروندان در ارتباط مستقیم قرار بگیرد. در واقع شهرداری 
بیشترین تعامل را با مردم دارد و از نزدیک با مسائل و مشکلات رو‌به‌رو است و آنها را می‌شناسد. این ارتباط کمک شایانی به شهرداری می‌کند تا فعالیت‌ها اثربخش انجام دهد. درباره اینکه سند پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در مرکز مطالعات شهری تنظیم و تدوین و شهرداری به این حوزه وارد شده است، می‌توان این را هم گفت که شهرداری تهران اگر در این حوزه خوب فعالیت کند، می‌تواند الگوی شهرداری‌های دیگر شود. در زمینه کودکان خیابانی، متکدیان و برخی دیگر از حوزه‌های آسیب‌های اجتماعی شهرداری وظایفی برعهده دارد. علاوه بر این وظایف که قانون بر عهده این نهاد گداشته است در سال‌های اخیر تلاش شده است که شهرداری در حوزه‌های دیگر مانند اعتیاد نیز ورود کند. اخیرا مباحثی در اینباره مطرح شده است و حتی صحبت‌هایی مبنی بر عضویت شهرداری در ستاد مبارزه با موادمخدر شنیده می‌شود. نه‌تنها در تهران که در سایر شهرها نیز ورود شهرداری به این حوزه به‌معنای به‌دست آوردن نوعی ظرفیت و امکانات است چون، این نهاد تجربه و تعامل خوبی با شهروندان دارد. تنظیم و تدوین سند پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در مرکز مطالعات شهری را باید گامی رو به جلو دانست اما، زمانی می‌توان اسناد را مورد ارزیابی قرار داد که به اجرا در بیایند. گام اول برداشته شده است اما، مهم اجرای سندی است که تدوین شده است وگرنه، تدوین یک سند و برنامه بدون اجرایی شدن، خودبه‌خود، مشکلی را حل نمی‌کند. در واقع تاکید بر این است که سندی که اکنون تدوین شده است تنها در حد یک تدوین و چیزی زینتی نباشد بلکه، نهادی که بر اساس این سند باید فعالیت‌هایی را انجام دهد اقدامات عملیاتی مثبتی انجام داده و با جدیت کار را پیگیری کند. زمانی که از ظرفیت یک نهاد در کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی حرف می‌زنیم، منظورمان توانایی آن در تدوین یک سند و برنامه نیست بلکه از ظرفیت‌ها باید در اجرا و عمل استفاده شود. به این شرط ورود شهرداری تهران و شهرداری‌های دیگر شهرها به حوزه اجتماعی و آسیب‌ها می‌تواند یک اقدام مناسب قلمداد شود. در اجرای این سند و اسنادی از این دست شهرداری باید خود از ظرفیت سازمان‌ها و نهاد‌های غیر دولتی که فعالیت کارشناسی در این حوزه دارند، استفاده کند. علاوه بر انجمن‌هایی که فعالیت‌هایی در راستای کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی انجام می‌دهند، کلینیک‌های مددکاری نیز می‌توانند در این حوزه نقش پررنگ‌تری ایفا کنند. فعالیت یا حداقل بخشی از فعالیت شهرداری در حوزه آسیب‌های اجتماعی می‌تواند برون‌سپاری خدمات و فعالیت‌ها باشد. بازهم باید تاکید کرد که جدی بودن مساله آسیب‌های اجتماعی در کشور لزوم استفاده از همه ظرفیت‌ها را ضروری می‌کند. در هر حوزه اعم از طلاق، اعتیاد، کودکان خیابانی و… که بخواهیم فعالیتی در راستای کنترل و کاهش آسیب‌ها انجام دهیم، نیازمند همکاری و همراهی نهاد‌ها و سازمان‌هایی هستیم که امکانات و ظرفیت‌هایی دارند. شهرداری نباید تنها یک سازمان صرف خدمات شهری باشد بلکه، این نهاد باید در حوزه اجتماعی و آسیب‌ها ظرفیت‌های خود را به‌کار بگیرد. البته پیش از این، شهرداری تهران فعالیت‌هایی در این راستا انجام داده است اما، اینکه سندی در این زمینه تدوین و تنظیم شده است، نشان می‌دهد این نهاد قصد دارد با جدیت و پیگیری بیشتری فعالیت کند. وقتی اهداف و برنامه‌ها مشخص باشد و ساز و کار‌های مداخله اجتماعی شهرداری نیز روشن شده باشد، اقداماتی که در این حوزه انجام می‌شود تخصصی تر و کارگشاتر است. تدوین و تنظیم سند پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در مرکز مطالعات شهری را باید به فال نیک گرفت هر چند، باز هم باید تاکید کرد که تدوین یک سند تنها گام اول است و اسناد و برنامه‌ها باید به عمل در آیند.
*سید حسن موسوی چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
منبع:روزنامه آرمان/15/11/92
