مددکاری اجتماعی حرفه ای است که اینگونه تعریف می شود: «خدمتی حرفه­ای است که بر دانش و مهارت های خاصی قرار گرفته است. هدف از آن کمک به افراد، گروه­ها یا جامعه است تا بتوانند استقلال شخصی، اجتماعی و رضایت خاطر فردی و اجتماعی را به دست آورند».

مددکاران اجتماعی با گروه­ها و افراد مختلفی کار می­کنند. یکی از گروه­هایی که مددکاران اجتماعی با آن­ها کار می­کنند معلولین هستند. کار کردن با معلولین ظرافت­های خاصی دارد. نوع ارتباط متخصصان با این افراد اهمیت بسیار زیادی در آینده و زندگی آن­ها دارد. اساساً مددکاران اجتماعی بواسطه تأکید بر اصول و ارزش­های مبتنی بر کرامت و شأن و منزلت انسانی که دارند خیلی مناسب­تر و راحت­تر می­توانند با معلولان ارتباط درمانی برقرار کنند. عاملی که مهمترین اصل برای تداوم ارتباط درمانی بین فرد دچار نقص و درمانگر است. اما مددکاران اجتماعی جدای از نوع ارتباط انسان دوستانه­ای که با مراجعان خود دارند، یک ویژگی حرفه­ای برجسته دیگر را نیز یدک می­کشند. همانطور که در تعریف مددکاری اجتماعی آمده است آن­ها بدنبال وصل کردن فرد به جامعه و توانمند کردن(empowerment) و مستقل کردن فرد هستند.

کسب استقلال توسط فرد معلول ملزوماتی دارد. فرد معلول نیاز به بازتوانی فردی و اجتماعی دارد.بخشی از فرایند استقلال وی توسط مددکار صورت می­گیرد و بخشی دیگر آن با مشارکت مددکار و فرد معلول انجام می­شود. مددکاران این مهم را با استفاده از کمک گرفتن از منابع اجتماعی انجام می­دهند. معمولاً یک مددکار اجتماعی خبره شبکه اجتماعی نسبتاً قوی را در اطراف خود دارد. وی منابع اجتماعی مورد نیاز خود را به خوبی می­شناسد و ارتباط کاری مناسبی را با آن­ها دارد. هر گاه که یکی از مراجعان در ارتباط با موضوعی دچار مشکل شود مددکار می­تواند با استفاده از منابع در دسترس خود به وی کمک کند. این خدمات که مددکار می­تواند به فرد معلول ارائه دهد حمایت­های اجتماعی(social support) نامیده می­شود.منظور از حمایت­های اجتماعی پیگیری اموری از قبیل خدمات بیمه درمانی، اشتغال، ازدواج، مسکن و … است. اگر چنانچه مددکاران اجتماعی بتوانند در این بخش اثربخش خود را نشان دهند آنوقت کمک عظیمی به قشر معلولین کرده­اند. هر چند این کار مشکل به نظر می­رسد اما باید پذیرفت که حرفه مددکاری اجتماعی این رسالت را بر دوش ما مددکاران اجتماعی نهاده است. در واقع کار اصلی که به نظر بنده بر دوش مددکاران اجتماعی در کار با معلولین است همین بخش از خدمات است.

از سویی چنانچه به خدمات ارائه شده توسط سازمان­های مختلف به معلولین توجه کنیم ضعف و خلاء حمایت­های اجتماعی از این افراد کاملاً مشهود است. از سویی دیگر دغدغه اکثر معلولین نیز حول موضوعاتی که زیر مجموعه حمایت های اجتماعی تعریف می­شود است. این مسئله کار مددکاران شاغل در حوزه معلولین را سخت­تر می­کند و واقع بینانه است که مددکاران بدنبال ایجاد شبکه­ها و منابعی باشند که بتوانند حداقل مراجعین خود را از نظر حمایت­های اجتماعی تقویت کنند. این مهم صورت نخواهد گرفت مگر اینکه تمرکز آن­ها روی این بخش از خدمات باشد.

امیر مغنی باشی/مددکار  اجتماعی

مجله پیک توانا- شماره 52